Fluoride en gezondheid van het gebit: goed of slecht?

Fluoride is een natuurlijk mineraal dat helpt de tanden te beschermen tegen gaatjes. Overmatige consumptie van fluoride kan echter nadelige gevolgen hebben voor de gezondheid van de tanden. Bovendien wordt ook de menselijke gezondheid in het algemeen aangetast.

Wat zijn de belangrijkste bronnen van fluoride?

Fluoride wordt in veel landen aan kraanwater toegevoegd en is ook te vinden in veel natuurlijke voedingsmiddelen. Een fluorideconcentratie van 0,7 tot 1,2 ppm (delen per miljoen) wordt beschouwd als het meest heilzaam voor het lichaam en de tanden.

De verschillende bronnen van fluoride worden hieronder beschreven:

Kraanwater

Hoewel fluoride van nature in zoet water voorkomt, wordt het ook aan leidingwater toegevoegd. De toegevoegde hoeveelheid is afhankelijk van de concentratie fluoride die in de natuur voorkomt.

Fluoride tandpasta

Alle door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) goedgekeurde tandpasta’s bevatten fluoride. Deze tandpasta’s kunnen worden gebruikt om extra bescherming te bieden tegen tandbederf. De hoeveelheid fluoride die aan de tandpasta wordt toegevoegd, is voldoende om de tanden extra bescherming te bieden bovenop de hoeveelheid die aan de watervoorziening van de gemeenschap wordt toegevoegd.

De richtlijnen van de WHO voor het gebruik van gefluorideerde tandpasta lopen uiteen. Kinderen jonger dan drie jaar moeten tandpasta gebruiken met een fluoridegehalte van 1000 ppm. Kinderen ouder dan drie jaar kunnen tandpasta’s gebruiken die 1000-1500 ppm fluoride bevatten.

Tandpasta’s mogen nooit in te grote hoeveelheden worden gebruikt om de verschillende neveneffecten van fluorvergiftiging te voorkomen. Kinderen onder de zeven jaar mogen slechts een hoeveelheid tandpasta ter grootte van een erwt gebruiken.

Het is raadzaam om na het poetsen de inhoud van de mond uit te spugen in plaats van te spoelen met water. Dit is zodat de fluoride in de tandpasta langer in contact kan blijven met de tandoppervlakken.
Fluoride

Waarom moeten we fluoride toevoegen aan kraanwater en tandpasta?

Kinderen die in slechte sociaal-economische omstandigheden leven, lopen een grotere kans cariës te ontwikkelen, voornamelijk als gevolg van de beperkte beschikbaarheid van fluoride in de watervoorziening. Deze kinderen hebben vijf keer meer kans op tandbederf. Fluoride toevoegen aan de watervoorziening is een goede manier om kansarme kinderen tegen gaatjes te beschermen.

Sommige mensen zijn vatbaarder voor gaatjes. In dit geval brengt de tandarts fluoride rechtstreeks op het tandoppervlak aan om gaatjes te voorkomen. Fluoride vernissen of gels zijn ook beschikbaar voor zelfapplicatie. Mensen met speekselvloed hebben een verhoogd risico op gaatjes, en de toepassing van fluoride kan deze aandoening in deze gevallen helpen voorkomen. De concentratie fluoride beïnvloedt rechtstreeks de gezondheid van de tanden.

Hoe voorkomt fluoride cariës?

Tandplak op het tandoppervlak bevat een grote verscheidenheid aan cariës-veroorzakende bacteriën, die het proces van tandverlies en demineralisatie bevorderen. Deze bacteriën remmen de herstelprocessen in de tanden, wat leidt tot tandbederf.

Fluoride heeft zowel een preventieve als een therapeutische werking tegen tandbederf. In de juiste hoeveelheden ingenomen, versnelt dit mineraal het remineralisatieproces en stopt het demineralisatie.

Cariës-veroorzakende bacteriën metaboliseren koolhydraten en geven zuren af. Als de pH van de mond daalt, komt er fluor vrij uit de tandplak en hecht het zich aan het calcium en fosfaat dat vrijkomt uit het gedemineraliseerde tandoppervlak. Dit vormt uiteindelijk een superieure glazuurkristalstructuur. Deze nieuw gevormde glazuurstructuur is beter bestand tegen zuren, en heeft een hoge fluorideconcentratie en een laag carbonaatgehalte.

Sommige klinische studies hebben ook aangetoond dat wanneer fluoride in lage concentraties in de mondholte aanwezig blijft, het de werking van cariogene bacteriën, zoals Streptococcus mutans, kan afremmen door hun zuurproductie te verminderen. Als gevolg daarvan houdt fluoride de gezondheid van de tanden in stand.

Wat zijn de nadelige effecten van fluoride op de gezondheid van het gebit?

Sommige gebieden hebben van nature een hoge concentratie fluoride in de watervoorziening. Te hoge concentraties fluoride leiden tot tandfluorose. Fluorose leidt tot krijtachtige witte vlekken op het tandoppervlak als gevolg van hypomineralisatie. Dit resulteert in glazuuropaciteiten en de tanden hebben een esthetisch onaangenaam uiterlijk.

Fluorose treedt op wanneer kinderen grote hoeveelheden fluoride binnenkrijgen, vooral tijdens de ontwikkeling van het gebit. De ernst van de aandoening hangt echter af van de dosis, de duur en het tijdstip van fluorideconsumptie. Voor de voortanden van de bovenkaak bijvoorbeeld, ligt de meest kritieke periode rond de leeftijd van 15-24 maanden voor jongens en 21-30 maanden voor meisjes.

Bij het onderzoek naar de oorzaak van “gevlekt glazuur” werd ontdekt dat fluoride in drinkwater een anti-holtewerking heeft op de tanden. Dit is beter bekend als matige tot ernstige glazuurfluorose. Een te hoog fluoridegehalte werd echter in verband gebracht met glazuurfluorose.